Cogumuz zamanin cildirtici hizina ulasamamaktan sikayetciyizdir. Bazen donup baktigimizda cocuklarimizin ne zaman buyuduklerini, nasil bizden kopup farkli bireyler haline geldiklerini anlamakta gucluk yasariz. Peki nerede koptu bu bag? Hata nerede yapildi? Anlasilmasi gereken sudur ki, aile ici kopmalar bir gecede olmadigi gibi, cocuklarla yasanilan kopmalar da bir gecede olmaz, cocugumuz, esimiz zamanla uzaklasir, heyelanlar bazen basit tamirler gecirir o sebeple farkedilmez bazen yasanan hasarin ebati.
Bir dusunsenize aslinda cogu zaman en nazik ses tonumuzu, gulusumuzu, davranisimizi cocugumuza ya da ailemize mi ayiririz? Ya da daha cok kime kompliman yapma ihtiyaci hissederiz? Disarida gordugumuz bir kisiye mi? Yoksa, hergun gordugumuz cocugumuza mi, ya da esimize mi? Aslinda inanc yapimizi ele aldigimizda kriter cok acik. Efendimiz (s.a.v.) bizlere verdigi mesajda "Sizin en iyiniz, ailesine en iyi davranandir ve aranizda ailesine en iyi davranan benimdir." buyurmustur. Ekseriyetle, toplumsal statumuzu koruma cabasi, bazen mahalle baskisinin etkisi, ya da baska faktorler dolayisiyla kendimizi dis dunyaya yansittigimiz nezaket seviyesinde ailemize yansitmada zorluklar yasayabiliyoruz. Peki ne mi oluyor sonra? Cocugumuz ergenlik belirtileri gostermeye baslayinca, evde ogrendigi yetiskin tavirlarini model alarak uygulamaya geciyor.
Sebepleri anlama adina, once cocuklarin gelisimsel yapisini anlamak gerek.Cocuklarin beyni yetiskinlerden daha farkli calisir. Belli bir yasa gelinceye kadar cocuklar "ben merkeziyetcidir." Yani etrafindaki olan bircok olayi kendisiyle bagdastirir. Aslinda, psikolojik problem yasayan yetiskinlerde de bu "icsellestirme" problemi yasanilir, cunku vucut olarak buyuse de duygusal olgunluga ulasma ortami olmadigi icin, olaylari kendi odak noktasindan degerlendirir. Bu da muhakkak analiz edilmesi gereken baska bir konu...
Ben merkeziyetci cocuk, anne baba kavga ettiginde, en basta kendisini suclar, "Benim yuzumden kavga ediyor annem babam." diye dusunur. Cocuklardaki bu durum ergenlige girip, ergen soyut dusunebilme yetisini kazanana kadar devam eder. Artik soyut dusunebilen genc, icsellestirme kutbundan tamamen uzaklasip, suclama "externalizing" kutbuna gecer. Denge tabi ki de orta yoldaki yelpazenin altinda olabilmektir. Iste bu surecte, ergen surekli etrafini suclamaya, bahaneler bulmaya baslar. Bu basit ancak onemli gelisimsel psikolojiyi farkedemeyen ebeveyn ergen cocugunun bir surecten gectigini farkedemez. Bazen bilerek onlari kizdirdigini dusunur. Bu ve benzeri durumlar kopmalara sebebiyet verir. Peki kopukluklar nasil tamir edilmelidir?
"AILENIZI SELAMLAYIN, ONLARA KALBINIZI ACIN, AZ BILE OLSA GECIRDIGINIZ VAKTI GUZEL DEGERLENDIRIN."
AILE ICI ILETISIM TAKVIMI OLUSTURUN
Ailenizle "konusma zamanlari" olusturun. Eger eslerin ikisi de calisiyorsa, evde gecirilen zamanda is yada farkli bahaneler sebebiyle esler arasi iletisim sinirliysa, yada esler sadece olumsuz durumlarda iletisim kuruyorsa "elestirmek, bagirmak, yada kritisize etmek gibi."cocuklar okulda yasadiklari tecrubelerini sizinle paylasmak yerine, arkadaslariyla paylasmayi tercih edeceklerdir. Anne baba iletisiminin arkadaslarla yer degistirmesi cocuk gelisimi acisindan sakincalidir. Ozellikle Amerika da yasayan aileler icin, iletisim takvimi olusturmak cok butuk onem arzetmektedir. Cogunlukla cocuklarimiz da yogun bir plana sahip olabiliyorlar. Ozel gorusme zamanlari olusturmak, gelismekte olan cocugumuz icin bize guvenebilme ve ihtiyac hissettiginde fikrimize basvurma kapisi acacaktir, Gunluk 10-15 dakika, her bir cocuga ozel zaman ayirdiginiz takdirde, iletisim kalitenizin farkini hemen olmasa bile kisa sure icinde hissedeceksiniz. Ayni iletisim takvimini esinizle de yapmaniz esler olarak baglantinizi da guclendirecektir.
KISILIK HAKLARINA SAYGI GOSTERIN
Esler ayni sayfada bulusabildigi olcude, cocuklariyla iletisimlerini saygi cercevesinde tutabilirler. Eger evde"iyi baba" yada "disiplinci anne" rolu yasaniyorsa, ya da tam tersi, en yakin donemecden donmek gerekmektedir. Farkinda olarak ya da olmadan anne babanin farkli roller tasimalari cocuklarda kaygi, guvensizlik ve bir ebeveyne daha yakin digerine karsi izole olma sebebi olusturacaktir. Cocuklariniza ayrismalar yasadiginizi hissettirmemeye calisin. Evliliginiz guvenin, ilginin, merhametin ve sukunetin hakim oldugu bir mekan olmalidir. Evliliginiz bundan mahrumsa, cocugunuza bunlari saglamaniz mumkun degildir. Eger, cocugunuzu tek basiniza yetistiriyorsaniz bu mesuliyet biraz daha buyuktur ancak durum ne olursa olsun, ailedeki saygi, kisinin kendisine duydugu saygi ile baslar. Bazen vesvese duygularina kapilip, pismanliklar yasayip umitsizlige kapilmak muhtemeldir. Sucluluk duygusunun agina dusup kendinizi asagiya cekmeyin. Saygi kendinize olan ic saygiyla baslar ve saganak saganak buyuyerek etrafiniza yayilir.
DESTEK OLUN
Ailede kimse kendi baloncugun icinde yasamamalidir. Aile bireyleri olarak, birbirinize fiziksel ve manevi destek oldugunuz gibi duygusal ve ruhani de destek olmalisiniz. Cocuklarinizi ve esinizi olumsuz kritik etmek yerine olumlu yonlerini gormeye gayret edin. Emin olun odaklandiginiz nokta buyuyecektir. Kafa utuleyen muhabbetlerin kimseye fayda saglamadiginin artik farketmeyen kalmamistir. "Kizim, falanin cocugu AP dersinden 95 almis, sen niye kafani vermiyorsun?" muhabbeti aradaki baglantiyi koparmaktan baska bir ise yaramaz. Onun yerine ailecek yapilabilecek aktivitelere yonelin. Mesela tabiat yuruyusu, bisiklet gezisi, yuruyus veya aksamlari sessiz 30 dakika kitap okuma zamani v.b. aktiviteler aileyi bir araya getiren aradaki baglari guclendiren ve karsilikli tesvik etme, takdir etme ve rutin duzen olusturma gucunu gelistirmektedir.
YENIDEN BAGLANIN
Ailede kendi ilgi ve ihtiyaclarinizi gidermek, kendi bakiminizi saglamak, arada arkadaslarinizla zaman gecirmek size enerji saglayacaktir. Ancak, kendinizi sosyallesmeye kaptirip ailenizden uzaklastirmayin. Amerika da cok gordugum, aileler bir araya gelip yetiskinler bir arada zaman gecirirken, cocuklari da bir araya koyup, akran bagini gelistirme cabalari cogunlukla cocuklarin sizinle gecirebilecegi sosyallesme firsatlarini kacirmak demektir. Kendi sosyal katilimlariniza cocugunuzu dahil etmeniz ona sosyal baglamda iletisim kurma kabiliyetini gelistirecektir. Ozellikle Amerika da anne baba genellikle, "cocugum kulturel yapimizdan cok uzak, misafire hosgeldin bile diyemiyor."v.b. durumlardan sikayetcidir. Ancak cocuk ebeveyniyle beraber vakit gecirmek yerine akraniyla vakit gecirdigi icin, ve diger zamaninda da okulda oldugu icin, degerler kazaniminda bilgi edinme ve uygulama kazanimina ulasamaz.
MESULIYET DUYGUSU TASIYIN
Aile bireyleri arasinda cocuklariniz da dahil mesuliyet duygusu olusturmak icin gayret gosterin. Ailedeki her bireyin haklari ve sorumluklari nelerdir? Bu sorumluluklari aile uyeleri nasil yerine getirebilir? Yanlis yapilmis durumlari farkettiginiz zaman kabullenip itiraf edin. Durustluk cercevesinde suclamaya girmeden kalbinizi acip ev ahalisiyle konusun. Hata yaptiginizi hissediyorsaniz kabul edin ve nasil duzeltmek icin gayret edeceginizi paylasin. Bu olgunluk seviyesinde davranabilmeniz, cocugunuzun da "hata yapilsa bile duzeltme mumkundur." ogretisini gelisitirip uygulamalarina alan verecektir.
PROAKTIF BIREYLER OLUN
Ailenizde gormek istediginiz degisimi kendinizden baslatin. Onlara kazandirabilecegimiz en guzel ozellik, ornek olmaktir. Ailede isbirlikci bir sistem gelistirmek sizin girisimci olmanizla, degisime acik olmanizla mumkun olabilir. Arastirici olup karsilastiginiz problemleri nasil cozume kavusturacaginizi ya da aile bireylerinize karsi nasil yardimci olabileceginizi dusunup yenileikleri baslatmaktan cekinmeyin. Aile bir takimdir ve bu takimda aksakliklar, yenilgiler, sakatliklar olabilecegi gibi, galibiyetler, basarilar, buyumeler de olacaktir. Her bir durumun olabilme fikrine acik olmak sizi karsiniza cikabilecek problemlere karsi onlem alici, problem cozucu nitelikler kazandirmaya yonlendirecektir.
Hatirinizda tutun ki aile bir kesif yolculugudur. Ailenizi on plana alin, onlari selamlayin, gulumseyin, fiziksel dokunun, sarilin, kucaklayin. Her birisine kalbinizin kapisini acin, sinirli vaktiniz bile olsa, her dakikanizin kiymetini bilerek gecirin. Mukemmel olmayacagini kesinlikle bilin, ancak kurumunun bize kazandiracagi huzur ve sevginin surekliliginin mukemmel bir kazanim oldugunu farkedin.
Hepiniz saglicakla kalin.
ZEYNEP CIFCI