Son gunlerde yasanan trajik olayi cocuklarinizla konusmak bir musluman olarak kahredici bir tecrube olabilir.
"Anne insanlar neden bizden nefret ediyor?", "Niye boyle bir olay oldu?", "Bizim kotu insanlar oldugumuzu mu dusunuyorlar?". Bu ve benzeri sorular yasanilan olayin ardindan duygusal olarak daha da zorlayici olabilir. Cogumuz bu ve benzeri zorlayici durumlarda ne yapmamiz gerektigini ve nasil ailemiz icin saglikli kararlar almamiz gerektigini merak edebilir. Belki aileniz bu durumdan etkilenmekte, ya da surekli medyada gordugunuz goruntuler ve haberler sizde kontrol edilemez bir endise artisina sebep olabilir. Amerika da Aile ve Genclik enstitusunun hazirladigi ip uclarini ve teknikleri sizinle paylasarak size bu sureci saglikli atlatabilme adina destek olabilirsem ne mutlu.
Buyrun Oyleyse;
Seytanin besledigi korkularin dikenlerine sarilmak yerine. sabir ve metanetle inancimizin geregi olan cocuklarimiza, komsularimiza ve icinde yasadigimiz topluma karsi gorevlerimizi yerine getirmeye devam etmeliyiz.
1-Ilk olarak korkularinizi ve endiselerinizi isleme tabi tutun.
Ilk olarak belki de sen bu olan olaylardan nasil bir anlam cikarman gerektigi adina ve aileni nasil etkileyecegine dair endiseler yasiyor olabilirsin.Bunu farkinda olmalisin.Farkindaligi kendini bulundugun zaman dilimine getirerek elde edebilirsin.
Neye kontrolunun oldugunu hatirla ve ona odaklan. Biraz- sosyal medyadan,belki de haberleri izlemekten uzaklas. Oz bakimina odaklan. Etrafinda korku ve endiselerini yonetebilme adina konusabilecegin birisine ulas. Bu stres ve endiseli ruh haletini hakli sebeplerden dolayi yasamana ragmen bu durumdan cocuklarinin etkilemesine musade etme.
- Unutmayin ki yetiskinlerin olaylara gosterdikleri tepkiler cocuklar uzerinde buyuk etkiye sahiptir. Cocuklar cok iyi gozlemcilerdir ve ebeveynin stresli durumunu kolaylikla farkederler. Soylemlerinizin bilincli olmasina, neyi nasil soylediginize, mimik ve vucut dilinizin verdigi mesajlara mumkun oldugunca farkinda olun ve verdiginiz mesajin ulastirma adina ehemmiyet gosterin. Sizin hal ve davranislariniz cocuklariniz icin olaylara onlarin da vermesi gereken tepki adina kendi dunyalarinda tercuman olur.
-Olaya karsi verdiginiz tepkinin ustesinden gelmekte zorluk yasiyorsaniz, bu durumu kabullenin. Belki de cocugunuzla konusma yapabilme icin en uygun zaman dilimi olacaktir. Belki soyle baslayabilirsiniz;" Seninle bu konu hakkinda konusmayi cok istiyorum, ancak bana biraz zaman verebilir misin?" Bu zaman sizin olayin agirlasmis duygusal yonunu eleyip, daha rasyonel konusabilme adina firsat saglayacaktir.
- Endiselerinizi analiz edebilecek dusunme zamaninin ardindan, cocugunuzla konusmaya hazir oldugunuzda, acziyetiniz ile beraber hissedebildiginiz mukavvemetinizi cocugunuza yansitmaya cabalayin. Her zorlugun ustesinden gelebime gibi bir durumunuzun olmadigini cocugunuzla paylasin. Ancak, bu senaryoda sizin yetiskin onun ise cocuk oldugunu hatirlayarak, mantik cercevesinde hareket etmeye calisin. Sizin bu duruma ofkeli oldugunuzu gormesinin bir sakincasi olmadigi gibi, sizin ona guven telkin etmeniz ve size yardim talebinde bulunmak icin geldiklerinde ofkenizin artacagindan korkmamalari adina teminat saglayin.
- Cocugunuzu yeterince dinlediginizden emin olun, cunku uzun vadede cocugunuza yardimci olacak en onemli arac budur.
2-Cocugunuzu Dinleyin
Herhangi bir ariza onarma girisiminde bulunmadan once yada kafanizda cocugunuzun probleminin cozumunu olusturmadan once onu bulundugunuz anda kalarak dinleyin.En basta cocugunuzun dunyasinda olup bitenler nelerdir anlayin. Endiselerinin kokeni neye dayaniyor ve su anda oncelikle onlari rahatsiz eden durum nedir? Cocugunuzun anksiyetisini endiselendigi durumdan baska birsey oldugunu varsayarak ardindan da ona goe yonlendirme yaparak daha da artmasina sebep olabilirsiniz. Bunu yapmamaya dikkat edin. Eger birden fazla cocugunuz varsa, ideal olani en kucuk yastaki cocugunuzun seviyesinde aile olarak konusup diger aile bireyleri ile bire bir konusmak seklinde olabilir.
- Etkili dinleyebilme cocugunuzla aranizda sarsilmaz bir guven bina eder. Onlarin ic dunyalarina ulasabilmeniz oldugu sekliyle size ifade edbilecek guc bulabilmeleri saygi ve teminat olusmasi adina iletisimde mihenk tasidir. Her zaman problem cozmek yerine onu dinlemek, cocugunuza onun yaninda oldugunuz destekcisi oldugunuz bilgisini verecektir.
- Dinlerken verilen ipuclarini gozlemleyin. Cocugunuz vucut diliyle size mesajlar verecektir, daha da onemlisi siz bircok mimik ve el hareketi kullanacaksinizdir konusurken. Bunlarin farkina varin, verilen mesaji vermek istediginizden emin olurken; cocugunuzun verdigi mesajlari da gozlemlemekten geri kalmayin. Konusurken odaklanmaniza engel durumlari ortadan kaldirin mesela cep telefonu ya da televizyon gibi.Cocugunuzun ofke ile soylediklerini saygisizlik olarak algilayip pasif agresif tepki gostermeyin. Bu durum ilerde bir sikinti yasadiklarinda size gelmelerini engeller.
- Onlarin duygularini isimlendirebilmelerine yardimci olun. (Ofkeli, hayal kirikligi, korkmus, igrenmis, v.b.) Duygulari isimlendirmek, etiketlendirmek onlari analiz edebilme adina yardimci oldugu gibi ,o duygularin etkisinde kalmadan daha dengeli bir ruh haline ulasabilmeye vesile olur.
- Belki de en onemlisi! Cocuklarinizin korku ve endiselerini kucumsemeyin. Onlari ifade etmesine izin verin. Mesela; "Duydugum kadariyla, su anda ('duygu hali', korkuyorsun, endiselisin, ofkelisin v.b.) Bunu anlayabiliyorum, bazen ben de boyle hissediyorum."
- Muhabbeti sorular sorarak biraz daha genisletin, mesela; " Baska neler sende korku ve endise olusturuyor?"
- Konusmalarini bastirmayin, oteki turlu fiziksel semptomlara donusur. Mesela bas ya da karin agrisi gibi. Ayni sekilde de, eger cocugunuz bu fiziksel semptomlari yasiyorsa, endiseyle somatik sekillerde mucadele etmeye calisiyor anlamina da gelebilir ve durumu analiz edbilme adina sakin ve guvenli bir yerde olmalari gerekebilir.
3- Cocugunuza Guvence Saglayin
Cocugunuzla konusmadan once kafanizda nasil bir mesaj vermek istediginizi planlayip, konuyu o mesaja devredilebilir hale getirin. Bu cocugunuz icin cok onemli bir ogretici zaman olabilir. Bu konusma vesilesiyle ona hangi deger ve presipleri ogretebilirsiniz, kafanizda belirleyin. Konusmanin az oncesinde yapilan ufak bir planlama ile cocugunuz vermek istediginiz mesaji acik bir sekilde anlayabilir. Verdiginiz mesajin yasina uygun olmasina onem verin. 6 yasindaki cocugunuzla yaptiginiz konusma, 15 yasindaki cocugunuzla yaptiginiz konusmadan farkli olacaktir. Kucuk cocuklarla daha basit bit konusma yaparken, ergen ve genc cocuklarla daha komplike verilere, arastirmalara dayanan sekilde konusabilirsiniz. Bazen konusulanlari analiz edip takip edebilme adina cocuklariniz bir kac gun boyunca konusmak isteyebilirler. O konusma istegindeki verilen ana mesaji anlamaya calisin ve onu dinlemeye ve verdigi mesaja odaklanmaya calisin. Onlarla nasil konustugunuz ve ne sekilde guvence temin ettiginiz onlarda farkindalik olusturacaktir.
Bu yasanilan trajik olay, diger hayati tecrubeler gibi cocuklarimizla baglantimizi kuvvetlendirme ve derinlestirme adina bir firsattir. Inanc kriterlerimizi ve degerlerimizi paylasma adina bu tarz sikintili durumlar iletisimi derinlestirmede bir arac olarak kullanilmalidir. Bu olay beraber ogrenme, zorluk, sikinti ve uzuntuler karsisinda tahammul edebilmeyi ve ne olursa olsun yoluna devam edebilmeyi asilayacaktir. Bu olay metanet ve cesaret duygusunu gelistirerek genclerimizi ahlaki olarak daha etik ve basarili yetiskinler olarak zorluklarla mucadele etmeden cekinmeyen bireyler olmasina vesile olabilir. Unutmayin ki, cocuklarimizda mukavemet duygusunu gelistirmek onlarla aramizdaki iletisimin derinligiyle dogru orantilidir. Cocugunuzla periodik olarak iletisiminizi guclendirme adina bir araya gelin. Ana odaklanin, onun dunyasiyla ic ice gecin, gunluk tecrubelerini referans alarak, kullanarak onlarin buyume adimlarini gun yuzune cikarin.
Kendisini bir durum ile alakali olarak caresiz hisseden cocuklar, toplumsal degerleri hor goren ofkeli bireyler haline donusebilirler. Ne zamanki bir umit fidesine tutunurlar, o zaman degisim adina yapabilecekleri seylerin olduguna inanirlar.
4- Inancinizi Koruyun- Maneviyat
Ebeveyn olarak, inancimizda kimlik bulma ve guclenmede ornek olmaliyiz. Inancimizin bize sagladigi kimlikten gurur duymaliyiz. Arastirmalar gostermektedir ki ebeveynlerinin degerler, inanc, kultur hakkinda paylasimlarini aktardigi cocuklar, negatif yada zorbalik seklinde maruz kalinan ayrimcilik durumlarindan daha az zarar gormektedirler. Yine yapilan konusma gelisimsel surece uygun olmalidir. Yasca kucuk olan cocuklarla yapilan konusmalarda dinimizin bize sagladigi degerlerden gurur duyma ele alinirken, daha buyuk cocuklarla toplum icinde ya da okulda karsilasabilecekleri ayrimcilik, zorbalik anlatilabilir.
Bu surecte, gecmiste yasanmis Kuran'dan ornekler, hadilerden ornekler anlatilabilir.
Ebeveyn olarak, optimist ve ileriye donuk bir bakis acisina sahip olmak, cocugumuza da aktarma yapabilmemize vesile olacaktir. Seytanin besledigi korkularin dikenlerine sarilmak yerine, sabir ve metanetle inancimizin geregi olan cocuklarimiza, komsularimiza ve icinde yasadigimiz topluma karsi gorevlerimizi yerine getirmeye devam etmeliyiz. Yapilan en kucuk hayrin bile bosa gitmeyecegini ayetlerle teyit edebiliriz.
5- Yapilmasi Gerekenler Var-Enejiyi Kanalize Et
Kendisini bir durum ile alakali olarak caresiz hisseden cocuklar, toplumsal degerleri hor goren ofkeli bireyler haline donusebilirler. Ne zamanki bir umit fidesine tutunurlar, o zaman degisim adina yapabilecekleri seylerin olduguna inanirlar.
Cocugunuzla konusurken, onlari endilendiren korkutan durumlarla alakali fikir teatisinde bulunun.Verebilecek uygun tepkileri beraberce secin. Kendisini rahat bir sekilde ifade edebilecek hale gelene kadar tekrar edin. Cocugunuzun rol modeli olun, Kendi aksiyonlarinizla yol rehberi olun, komunitinizde ve internetteki kaynaklari kullanarak onlari egitin. Ozellikle su noktalara odaklanin;
- Etkili basa cikabilme metodlarini ogretin.
- Cocugunuzla konusurken, karsilasabilecekleri durumlari gozden gecirin ve cocugunuzla beyin firtinasi yaparak o durumlarda nasil cevaplar verecegini uygulamali olarak beraber yapin.
- Cocugunuzun rol modeli olun. Kendi aksiyonlarinizla ona gosterin, uygun olan kaynaklardan onlarin egitimine katkida bulunun.
- Onlara degisim yapabilmeleri adina firsatlar saglayin.
6- Cocugunuzun Okullarinda Savunmalarini Ustlenin
Cocugunuzun okulunda proaktif olarak gorev alin ve cocugunuzun okulda avukatligini yapin. Cocugunuzun ogretmenleri ve idarecilireiyle oncesinden saglamlastirilmis bir iletisim kurmus olmaniz boyle bir durumla karsilasildiginda sizin yaklasimlariniza destek olma adina guvence saglayacaktir.
- Cocugunuzun ogretmeniyle konusup bu olaydan haberdar edin. Onlara bu olayin cocugunuzun musluman kimligini ne sekilde etkileyebilegine dair bilgi verin ve yonlendirme yapin.
- Bazen ogretmenler ve idareciler cocugunuzun ne tarz bir problem ile yuzlestiklerini bilmeyebilirler. Bu konuda sizin yol gostericiliginiz onem arzeder.
- Bazi trajik olaylardan sonra cocugunuzun okulunda zorbaliga maruz kalma ihtimali artmaktadir. Bu konudaki hakli endislerinizi idarecilerle ve ogretmenlerle paylasip okulda bu durumla alakali neler yapildigini sorgulayiniz.